Narodowy Dzień pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowiony został jako święto państwowe w 2011r. Data nawiązuje do wyroku śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość wykonanym 1marca 1951r.
Żołnierze wyklęci to członkowie AK , którzy po zakończeniu II wojny światowej nie ujawnili się i przeszli do walki z nową – komunistyczną władzą .
W styczniu 1945r. ostatni Komendant AK gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz rozwiązujący struktury Armii Krajowej. Większość przywódców Polskiego Państwa Podziemnego została aresztowana i wywieziona w głąb ZSRR. W czerwcu 1945r w Moskwie odbył się ich proces (proces 16 ), podczas którego przedstawiono sfałszowane zarzuty. Większość skazano na karę więzienia a 3 osoby uniewinniono. W czasie odbywania wyroków na polecenie władz radzieckich kilku zamordowano.
Żołnierze Wyklęci są też określani jako żołnierze drugiej konspiracji, bojownicy antykomunistycznego podziemia lub żołnierze niezłomni. Ich metodą działania była partyzantka a terenem największej aktywności wschodnia i centralna część kraju.
W ostatnich dniach wojny na terenie Polski działało ok. 80 tysięcy partyzantów antykomunistycznych a liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120 – 180 tysięcy.
Ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło lub zostało zamordowanych w więzieniach NKWD i UB. Część wywieziono w głąb ZSRR. Źródła podają, że na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX w więziono i przetrzymywano w obozach pracy ok. 250 tys. ludzi.
Do bardziej znanych bojowników partyzantki antykomunistycznej należeli: Zygmunt Szendzielarz, ps. Łupaszka, rotmistrz Witold Pilecki, gen. August Emil Fieldorf, ps. Nil, Jan Rodowicz, ps. Anoda, Danuta Siedzikówna, ps. Inka, Feliks Selmanowicz, ps. Zagończyk .
Cześć ich pamięci !
